Ο κορονοϊός αδιαμφισβήτητα έφερε πολλές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Ενώ, οι περισσότεροι στο άκουσμα και μόνο του συγκεκριμένου ιού φέρνουν αρνητικές σκέψεις και αναμνήσεις στο μυαλό τους, ο κορονοϊός ήταν το έναυσμα για μία εξαιρετικά θετική εξέλιξη: τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, ιδίως των διαδικτυακών υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα αυτής, οι περισσότερες υποχρεώσεις πλέον διεκπεραιώνονται μέσα σε λίγα μόνο λεπτά από την άνεση του σπιτιού και η τηλε-παροχή διαφόρων υπηρεσιών προς όφελος και διευκόλυνση των ατόμων αυξήθηκε κατακόρυφα.
Τηλε-παροχή διαιτολογικών υπηρεσιών
Στην νέα, λοιπόν, αυτή πραγματικότητα που ζούμε, μία από τις τηλε-υπηρεσίες που άνθησε, είναι οι εξ’ αποστάσεως συνεδρίες με έναν διαιτολόγο-διατροφολόγο, οι οποίεςφαίνεται να προτιμώνται από συνεχώς και μεγαλύτερο μέρος ανθρώπων. Δεν είναι λίγοι, ωστόσο, εκείνοι που αναρωτιούνται αν είναι το ίδιο αποτελεσματικές με τις δια ζώσης διαιτολογικές συνεδρίες. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο για το πώς γίνεται μία εξ’ αποστάσεως συνεδρία και το κατά πόσο αποτελεσματική είναι.
Γιατί είναι σημαντική η διαιτολογική παρακολούθηση;
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία ραγδαία αύξηση τόσο της παχυσαρκίας όσο και άλλων χρόνων μη μεταδοτικών νοσημάτων που σχετίζονται με την διατροφή, όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφοροι τύποι καρκίνου, κ.α.. Ωστόσο, ειδικά τα τελευταία χρόνια με την έλευση του Covid-19 και των μέτρων που τον συνοδεύουν, αναμένονται ακόμα μεγαλύτερα νούμερα παχυσαρκίας τόσο ενηλίκων όσο και παιδιών/εφήβων, λόγω κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, μειωμένης φυσικής δραστηριότητας κατά την διάρκεια των μέτρων και αυξημένου στρες. Φαίνεται, λοιπόν, ότι λόγω αυτής την έντονα αυξητικής τάσης της παχυσαρκίας, η ανάπτυξη και υιοθέτηση αποτελεσματικών μεθόδων πρόληψης αλλά και αντιμετώπισης της παχυσαρκίας είναι πλέον απαραίτητες. Έτσι, η παροχή διαιτολογικών υπηρεσιών μέσω τηλεφώνου ή διαδικτύου είναι ένα ακόμη εργαλείο κατά της παχυσαρκίας. Οι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος είναι οι ειδικοί υγείας που έχουν τις γνώσεις αλλά και τις δεξιότητες για να καθοδηγήσουν τα άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος και να τους βοηθήσουν στην προσπάθεια για απώλεια βάρους με απώτερο σκοπό την επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Τι χρειάζεται να κάνω για να χάσω βάρος;
Για να χάσει κάποιος αποτελεσματικά βάρος είναι απαραίτητο να κάνει κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής αλλά και σκέψης του. Οι αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν για την επιτυχή απώλεια αλλά και διατήρηση του σωματικού βάρους, υπό την καθοδήγηση και την εκπαίδευση του διαιτολόγου-διατροφολόγου αφορούν:
- Προσδιορισμό και ενίσχυση προσωπικών κινήτρων για αλλαγή
- Ορθή στοχοθεσία (S.M.A.R.T. στόχοι)
- Συχνά γεύματα μέσα στη μέρα
- Αυτό-έλεγχο της μερίδας του φαγητού
- Αυτό-παρατήρηση και αυτό-αξιολόγηση διατροφικής συμπεριφοράς
- στρατηγικές διαχείρισης συναισθηματικού φαγητού
- Ικανοποιητική φυσική δραστηριότητα
- Στρατηγικές διαχείρισης στρες
Όλα τα παραπάνω είναι μέρος της διαιτολογικής συμβουλευτικής, ανεξάρτητα από το αν αυτή γίνεται δια ζώσης ή εξ’ αποστάσεως. Η μόνη διαφορά μεταξύ της δια ζώσης και της εξ’ αποστάσεως συνεδρίας είναι η λιπομέτρηση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι η λιπομέτρηση αποτελεί απλώς έναν από τους διάφορους τρόπους αξιολόγησης της πορείας της διαιτολογικής παρέμβασης και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί τον μοναδικό λόγο που κάποιος κάνει μία συνεδρία.
Τι περιλαμβάνει μία διαιτολογική τηλε-συνεδρία;
Οι διαιτολογικές συνεδρίες, τόσο οι δια ζώσης όσο και οι εξ’ αποστάσεως, θα μπορούσαν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: την πρώτη συνεδρία και τις follow-upσυνεδρίες.
Η πρώτη εξ’ αποστάσεως διαιτολογική συνεδρία περιλαμβάνει:
| Εξ’ αποστάσεως συνεδρίες |
| Γνωριμία με τον διαιτολόγο |
| Λήψη ιατρικού ιστορικού |
| Λήψη διατροφικού ιστορικού (ιστορία του βάρους, προηγούμενες προσπάθειες για απώλεια, διατροφικές προτιμήσεις και αποστροφές) |
| Μετρήσεις (μέτρηση ύψους και βάρους, περιφέρειας μέσης και περιφέρεια ισχίων, υπό την καθοδήγηση του διαιτολόγου) |
| Αξιολόγηση ετοιμότητας για αλλαγή |
| Ορισμός στόχου (τόσο βάρους όσο και διατροφικών συνηθειών) |
| Σύνταξη εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου σύμφωνα με τις διατροφικές συνήθειες |
| Ορισμός επόμενης συνεδρίας |
Η follow-upεξ’ αποστάσεως συνεδρίες περιλαμβάνουν:
| Εξ’ αποστάσεως συνεδρίες |
| Αξιολόγηση εβδομάδας/ων (π.χ. μέσω ημερολογίων καταγραφής τροφίμων) |
| Μετρήσεις (μέτρηση βάρους, περιφέρεια μέσης- ισχίων) |
| Συζήτηση και διαχείριση δυσκολιών που συναντήθηκαν |
| Διατροφική εκπαίδευση και παροχή online υλικού |
| Νέο εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο |
| Ορισμός στόχου επόμενης συνεδρίας |
| Ορισμός επόμενης συνεδρίας |
Γιατί κάποιος να επιλέξει την εξ’ αποστάσεως συνεδρία;
| Πλεονεκτήματα | Μειονεκτήματα |
| · Δεν απαιτεί μετακίνηση, επομένως εξοικονομούμε χρόνο αλλά και χρήματα | · Αδυναμία λιπομέτρησης και μέτρησης μεταβολισμού |
| · Εύκολη πρόσβαση σε όλους όσους έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο και μία συσκευή (κινητό – λάπτοπ – ταμπλετ), ακόμα και σε όσους μένουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή έχουν δύσκολο πρόγραμμα καθημερινότητας | · Παρεμβολές στο περιβάλλον του διαιτώμενου (π.χ. από άλλα άτομα του σπιτιού) |
| · Εξυπηρέτηση ατόμων με δυσκολία στην μετακίνηση | |
| · Εύκολη διαδικασία, καθώς απαιτεί μόνο μία οικιακή ζυγαριά και μία απλή μεζούρα |
Ναι, αλλά τελικά είναι τελικά αποτελεσματικές οι εξ’ αποστάσεως συνεδρίες;
Σε μία πρόσφατη αναφορά του 2020 των διαιτολόγων της Αυστραλίας σχετικά με την αποτελεσματικότητα της τηλε-παροχής διαιτολογικών υπηρεσιών με σκοπό την απώλεια βάρους αλλά και την διαχείριση χρόνιων νοσημάτων, γίνεται λόγος για ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι οι εξ’ αποστάσεως διαιτολογικές συνεδρίες είναι αποτελεσματικές σε άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Μάλιστα, η αναφορά παραθέτει δύο μεγάλες κλινικές δοκιμές (295 και 415 συμμετέχοντες αντίστοιχα), οι οποίες έδειξαν ότι η απώλεια βάρους σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα είναι παρόμοια, ανεξάρτητα από το αν η διαιτολογική παρέμβαση έγινε μέσω διαπροσωπικής επαφής ή μέσω τηλε-διάσκεψης.
Θετικά ήταν και τα ευρήματα από μία πρόσφατη μελέτη του 2021, στην οποία αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα της απώλειας βάρους όσον αφορά την διαδικτυακή παρέμβαση σε διάφορες χώρες (διαιτητική παρέμβαση από τις Η.Π.Α. προς 4 αγγλόφωνες χώρες: Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Καναδάς, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία). Μετά από 16 εβδομάδες παρέμβασης, το σωματικό βάρος των συμμετεχόντων μειώθηκε κατά 3 – 3,7% σε όλες τις περιοχές. Μάλιστα, φάνηκε ότι μία διαδικτυακή παρέμβαση που αναπτύσσεται σε μία χώρα, μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά παγκοσμίως και σε άλλες χώρες, παρά τις όποιες διαφορές απέναντι στο φαγητό και την φυσική δραστηριότητα της κάθε χώρας.
Μία ακόμα ενδιαφέρουσα πολυκεντρική μελέτη κοορτής του 2021 στη Γαλλία αξιολόγησε την επίδραση μία διαδικτυακής διατροφικής συμβουλευτικής στο βάρος αλλά και την σύσταση σώματος 1550 εθελοντών, κατά τη διάρκεια εθνικού lockdown. Η μελέτη είχε διάρκεια 2 έως 6 μήνες και η διάμεση απώλεια βάρους ήταν 4,4 κιλά στην ομάδα που ακολούθησε διαδικτυακέ συνεδρίες, έναντι 1,4 κιλά στην ομάδα ελέγχου, καταδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα της διαδικτυακής παρέμβασης εν μέσω εθνικού Lockdown.
Τέλος, αξίζει να τονίσουμε ότι οι διαδικτυακές συνεδρίες είναι αποτελεσματικές ακόμα και για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, όπως φάνηκε από μελέτη παρατήρησης του 2021, η οποία αξιολόγησε την αποδοχή και τηνεφαρμοσιμότητα των μεθόδων διαδικτυακής παρέμβασης για τη διαχείριση του βάρους σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με παχυσαρκία. Η μελέτη αξιολόγησε 142 άτομα, ηλικίας≥65 ετών, με παχυσαρκία (ΔΜΣ≥25 kg/m2) για 6 μήνες. Η παρέμβαση αφορούσε εβδομαδιαίες βίντεο-συνεδρίες με διαιτολόγο καθώς και εξ’ αποστάσεως συνεδρίες άσκησης δύο φορές την εβδομάδα υπό την καθοδήγηση φυσικοθεραπευτών. Στο τέλος της παρέμβασης παρατηρήθηκε μία μέση απώλεια σωματικού βάρους κατά 4,6 κιλά αλλά και βελτίωση στην φυσική κατάσταση των συμμετεχόντων, αποτελέσματα τα οποία δείχνουν ότι μία διαδικτυακή παρέμβαση βασισμένη στην τεχνολογία για τη βελτίωση της υγείας (απώλεια βάρους και αύξηση φυσικής δραστηριότητας) είναι αποδεκτή και δυνατή ακόμα και για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με παχυσαρκία.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η εξ’ αποστάσεως διαιτολογική παρακολούθηση είναι αποτελεσματική και αποτελεί ένα επιπλέον εξαιρετικό εργαλείο κατά της παχυσαρκίας.
Συγγραφική ομάδα:
Δρ Αναστάσιος Παπαλαζάρου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Ευαγγέλου Βαρβάρα, BSc.
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Αναφορές
- Waist circumference and waist-hip ratio: report of a WHO expert consultation, 16 May 2011 | Meeting report: https://www.who.int/publications/i/item/9789241501491
- Kelly JT, Allman-Farinelli M, Chen J, et al. Dietitians Australia position statement on telehealth. 2020;77(4):406-415. doi:10.1111/1747-0080.12619
- Woźniak, Jakub et al. “Alternative and online weight loss interventions during Covid-19 pandemic lockdown.” RocznikiPanstwowegoZakladuHigieny vol. 73,2 (2022): 147-158. doi:10.32394/rpzh.2022.0204
- Yang Q, Mitchell ES, Ho AS, DeLuca L, Behr H, Michaelides A.: Cross-National Outcomes of a Digital Weight Loss Intervention in the United States, Canada, United Kingdom and Ireland, and Australia and New Zealand: A Retrospective Analysis. Front Public Health. 2021 Jun 10;9:604937.
- Bailly S, Fabre O, Legrand R, Pantagis L, Mendelson M, Terrail R, Tamisier R, Astrup A, Clément K, Pépin JL.: The Impact of the COVID-19 Lockdown on Weight Loss and Body Composition in Subjects with Overweight and Obesity Participating in a Nationwide Weight-Loss Program: Impact of a Remote Consultation Follow-Up-The CO-RNPC Study. Nutrients. 2021 Jun 23;13(7):2152
- Batsis JA, Petersen CL, Clark MM, Cook SB, Kotz D, Gooding TL, Roderka MN, Al-Nimr RI, Pidgeon D, Haedrich A, Wright KC, Aquila C, Mackenzie TA. Feasibility and acceptability of a technology-based, rural weight management intervention in older adults with obesity. BMC Geriatr. 2021 Jan 12;21(1):44.